Een laag of negatief zelfbeeld: hoe verander je dat?

Je twijfelt aan jezelf, hebt vaak negatieve gedachten en voelt jezelf minderwaardig als je jezelf met anderen vergelijkt. Herkenbaar? 

Dan is de kans groot dat je een laag of negatief zelfbeeld hebt. In dit blog ga ik uitgebreid in hoe een negatief zelfbeeld ontstaat, wat je hier aan kunt doen en waarom je zeker als je sensitief bent extra gevoelig bent voor een negatief zelfbeeld.

Wat is een laag zelfbeeld?

Een negatief zelfbeeld wil zeggen dat je op een negatieve manier naar jezelf kijkt. Je ziet mogelijk niet de kwaliteiten die je hebt, maar bent vooral bezig met dat wat je niet kunt. Je tekortkomingen, je onzekerheden. 

Je accepteert jezelf niet zoals je bent en hebt altijd het gevoel dat je niet genoeg bent. De negatieve overtuigingen over jezelf hebben de overhand. Hierdoor is het ontzettend moeilijk om met een zelfverzekerd gevoel door het leven te gaan. Je ziet namelijk wat er allemaal "mis" met je is.

Hoe herken je dat je worstelt met een negatief zelfbeeld?

Een laag zelfbeeld herken je aan verschillende klachten en problemen. Bij iedereen uit dit negatieve zelfbeeld zich op een andere manier.

Misschien herken je jezelf wel in een van de bekendste tekenen, namelijk faalangst. Met een laag zelfbeeld kun je veel last hebben van de angst om iets fout te doen. Niet alleen voor jezelf, maar ook omdat je anderen niet wilt teleurstellen. 

Dat kan bijna een verlammend effect hebben. Je durft nieuwe dingen niet aan te gaan, omdat je bang bent dat het je niet gaat lukken. Misschien worstel je al je hele leven met examens, presentaties en andere momenten waarop je moet presteren.

Die faalangst gaat vaak samen met grote twijfels over jezelf. Je vraagt je altijd af of je het wel goed doet. Ben je wel een goede partner? Is je baas tevreden met het werk dat je levert? En ben je verder ook grappig, creatief of slim genoeg? Al die twijfels kunnen je flink bezighouden.

Je ligt misschien te piekeren of merkt dat je het lastig vindt om actie te ondernemen. Voordat je een stap zet, heb je al alle manieren gezien waarop het fout kan gaan. Want waarom zou je dit goed kunnen?

Dat ligt dan weer aan de kritische stem die vaak bij een laag zelfbeeld komt kijken. Dit is het stemmetje dat veel kritischer is op jou dan op de mensen om je heen. Jij moet altijd de beste versie van jezelf zijn en je baalt wanneer dat niet lukt.

Heb je een fout gemaakt? Dan word je misschien boos op jezelf. Die kritische stem bevestigt steeds de negatieve gedachten die je over jezelf hebt. Dat maakt het heel lastig om zelfverzekerd te zijn.

Voorbeelden van een negatief zelfbeeld

Vaak gaat een negatief zelfbeeld samen met belemmerende overtuigingen over jezelf en de wereld. Ik heb een aantal voorbeelden op een rij gezet: 

Zelfkritiek: 

Je bekritiseert jezelf en vindt dat je nooit iets goed doet, zelfs als je succesvol bent.

• "Ik kan nooit iets goed doen."
• "Ik ben niet slim genoeg om dit te begrijpen."

Perfectionisme: 

Je hebt onrealistisch hoge verwachtingen van jezelf en hebt het gevoel dat je hier nooit aan kunt voldoen.

• "Als ik niet perfect ben, ben ik een mislukkeling."
• "Ik moet altijd de beste zijn, anders ben ik niets waard."

Laag zelfvertrouwen: 

Je hebt weinig vertrouwen in je eigen capaciteiten

• "Ik durf deze presentatie niet te geven, ik zal vast en zeker falen."
• "Ik ben niet goed genoeg om deze baan te krijgen."

Negatief over jezelf praten:

Je innerlijke dialoog is voortdurend negatief en haalt jezelf naar beneden.

• "Waarom zou iemand met mij willen praten? Ik ben zo saai."
• "Ik ben niet aantrekkelijk genoeg om een partner te vinden."

Sociale angst en vermijding: 

Je vermijdt sociale interacties uit angst voor afwijzing of kritiek.

• "Ik ga niet naar dat feestje, ik ben helemaal niet sociaal."
• "Ik durf geen nieuwe mensen te ontmoeten, ze zullen me toch niet leuk vinden."

Zelfverwijt en schuldgevoelens: 

Je geeft jezelf de schuld van dingen die misgaan, zelfs als je er weinig controle over hebt.

• "Het is mijn schuld dat de groep het project niet goed heeft gedaan."
• "Als ik beter was, zouden mijn partner / kinderen gelukkiger zijn."

Vergelijkingen met anderen: 

Je vergelijkt jezelf constant met anderen en komt altijd slechter uit de vergelijking.

• "Waarom kan ik niet zo succesvol zijn als mijn collega?"
• "Zij is zoveel mooier en slimmer dan ik."

Faalangst: 

Je hebt een intense angst om fouten te maken, wat kan leiden tot uitstelgedrag.

• "Ik stel dit werk uit, omdat ik bang ben dat het niet goed genoeg zal zijn."
• "Ik durf deze cursus niet te volgen, want ik haal dit toch niet"

Afhankelijkheid van goedkeuring van anderen: 

Je hebt constante bevestiging en goedkeuring van anderen nodig om je goed te voelen over jezelf.

• "Ik heb complimenten van anderen nodig om me goed te voelen over mijn werk."
• "Als ze me niet aardig vinden, moet er iets mis met me zijn."

Negatief lichaamsbeeld: 

Je bent ontevreden over je eigen lichaam en uiterlijk, vaak met strenge en onrealistische schoonheidsnormen.

• "Ik ben te dik en daarom onaantrekkelijk."
• "Mijn huid is niet perfect, dus niemand zal me mooi vinden."

Hoe ontstaat een laag zelfbeeld?

Een laag zelfbeeld ontstaat meestal niet zomaar. Er zijn verschillende oorzaken die bij kunnen dragen aan de negatieve gedachten die je over jezelf hebt.

Ervaringen uit je kindertijd

Misschien ben je opgegroeid in een gezin waar heel kritisch naar je gekeken werd. Je kreeg misschien weinig complimentjes en je voelde veel druk om altijd het goede te doen. Dat kan ervoor zorgen dat je enorm kritisch op jezelf wordt en ook minder vertrouwen in je eigen kwaliteiten hebt. Je ziet vooral wat er mis gaat in plaats van wat je goed kunt.

Pesten

Of het nu gaat om pesten in je jeugd of pestgedrag op je werk: het heeft ontzettend veel impact op je zelfvertrouwen. Mensen hebben je het gevoel gegeven dat je niet goed genoeg was. Dat gevoel draag je met je mee en kan voor een laag zelfbeeld zorgen.

Social media

Tegenwoordig kan dat negatieve zelfbeeld ook gevormd worden door social media. Je ziet de hele dag foto's en video's voorbijkomen van mensen die het helemaal voor elkaar lijken te hebben. Je collega's gaan op vakantie, je vroegere klasgenoten hebben een geweldig huwelijk en je ziet de mooiste en leukste mensen voorbijkomen. Ook dat kan je een laag zelfbeeld geven.

Hoe beïnvloedt een negatief zelfbeeld je dagelijks leven? 

Een negatief zelfbeeld beïnvloedt je dagelijks leven op verschillende manieren. Op je werk kan het ervoor zorgen dat je minder goed presteert. Je durft bijvoorbeeld geen nieuwe taken op te pakken, omdat je bang bent dat je ze niet goed kunt uitvoeren. 

Hierdoor mis je kansen om te groeien in je carrière. Ook kun je moeite hebben met samenwerken, omdat je denkt dat anderen je niet waarderen of respecteren. Dat maakt je onzeker en geeft stress.

In je relaties kan een negatief zelfbeeld ook veel impact hebben. Je hebt misschien het gevoel dat je niet goed genoeg bent voor je partner, familie of vrienden. 

Dit maakt dat je je terugtrekt of juist heel afhankelijk wordt van anderen voor bevestiging. Je bent vaak bang om fouten te maken, waardoor je het lastig vindt om open en eerlijk te communiceren. 

Hoe verander je een negatief zelfbeeld naar een positief zelfbeeld?

Een negatief zelfbeeld kan je leven ontzettend bemoeilijken. Je gaat nieuwe situaties misschien uit de weg of hebt veel last van onzekerheid en stress. Daarom is het belangrijk om dat negatieve gevoel om te zetten in een positiever zelfbeeld. Maar hoe doe je dat? Je kunt een paar stappen ondernemen.

Breng in kaart waarom je negatief bent over jezelf

Het helpt soms om duidelijk te hebben waarom je zo negatief over jezelf denkt. Wat zijn je pijnpunten en waarom zijn die ontstaan? Schrijf eens op hoe je je voelt en welke negatieve overtuigingen je hebt. Wanneer je ook weet waarom je die dingen voelt, kun je er eventueel positieve gedachten tegenover zetten. Je bent misschien onzeker over je werk, maar benoem eens wat je de afgelopen jaren allemaal gepresteerd hebt.

Leer jezelf accepteren hoe je bent

Een grote valkuil van een laag zelfbeeld is het streven naar perfectie. Je wilt het altijd zo goed mogelijk doen om dat negatieve gevoel te voorkomen, maar niemand is perfect. Leer dus niet alleen te houden van je positieve kwaliteiten, maar leer ook je mindere kanten te omarmen. Die mogen er namelijk zijn. Het kan je zelfs helpen om ze te herkennen. Besteed niet alleen aandacht aan je mindere kanten. Je hebt namelijk genoeg positieve kwaliteiten die je mag omarmen.

Ervaringen van vroeger zijn geen ervaringen van nu

Grote kans dat je dat negatieve zelfbeeld vroeger hebt opgelopen. Je bent misschien gepest, niet gewaardeerd geweest of onnodig veel op fouten gewezen. Die vervelende ervaringen in het verleden zijn gelukkig geen voorbode voor de toekomst. Het is ontzettend waardevol om te leren dat er mensen zijn die je wel waarderen. Door je open te stellen voor positieve nieuwe ervaringen, kun je die negatieve ervaringen van vroeger hopelijk een plekje geven.            

Leuk dat je dit blog leest ...

Je leest een blog uit de kennisbank van Bewust Gevoelig. Mijn naam is Jolanda de Jong. In mijn blogs deel ik mijn kennis en ervaring rondom thema's als zelfontwikkeling, persoonlijke groei en hooggevoeligheid. Ik vind dit ontzettend leuk om te te doen. Wil je meer weten dan heb ik nog een aantal leuke dingen voor je klaarstaan. 

⮑ De Bewust Gevoelig Podcast voor hooggevoelige en hoogsensitieve vrouwen
⮑ Kennisbank met meer dan 50+ blogs