Jezelf wegcijferen als HSP’er

Als hooggevoelig persoon (HSP) heb je niet alleen te maken met een verhoogde gevoeligheid voor emoties, prikkels en indrukken, maar je hebt ook de neiging om jezelf weg te cijferen. Je kunt de neiging hebben om anderen te pleasen en je eigen behoeften en wensen opzij te zetten.

Als je dit te lang doet kan dit vervelende gevolgen hebben. Zeker in relatie met en tot een ander kan dit vervelend zijn. Normaal gesproken is er namelijk sprake van een gelijke inbreng in een relatie. In dit blog ga ik in op waarom jezelf wegcijferen veel voorkomt bij HSP’ers en wat je hier aan doet.

Wat doe je als je jezelf wegcijfert: praktijkvoorbeeld

Als jij constant je eigen behoeften en wensen opzij zet voor die van anderen, loop je het risico dat je jezelf verliest. Je eigen wensen en behoefte krijgen nauwelijks ruimte, omdat je altijd prioriteit geeft aan wat een ander wil. Dit is een veelvoorkomend verschijnsel in relaties, waar het leiden kan tot ongemakkelijke en soms pijnlijke situaties.

Neem als voorbeeld een dag waarop je wilt genieten van de rust en het mooie weer in je eigen tuin of op je balkon. Alleen, je partner stelt voor om naar een terrasje te gaan. Eigenlijk wil je niet, want je wilt rust.

Maar toch ga je, want je wilt geen spelbreker zijn. Nu kun je natuurlijk een keer een concessie doen, maar als dit vaker gebeurt wordt het een probleem.

Je kunt jezelf niet oneindig wegcijferen. Als de balans van geven en nemen er niet is, liggen stress en burn-out op de loer.

Waarom cijfert een HSP’er zichzelf nog sneller weg?

Dat jij je als HSP'er sneller wegcijfert dan anderen, kan verschillende redenen hebben. In het eerder genoemde voorbeeld wil je het lawaai en de drukte van een terras vermijden. Maar tegelijkertijd voel je ook een soort verplichting tegenover je partner.

Het gedrag van jezelf wegcijferen en toegeven aan anderen heb je vaak al vanuit je kindertijd. Het is een soort overlevingsmechanisme. Een mechanisme waarmee jij goedkeuring zoekt en hebt gezocht bij de ander. Als kind wil je gezien worden door je ouders. Als dat niet gebeurt, bijvoorbeeld doordat er omstandigheden zijn als een scheiding, werk of andere zaken, dan ga je compensatiegedrag laten zien.

Lees ook: Ben ik hooggevoelig

Vechten, vluchten, bevriezen of fawnen

Er zijn vier primaire reacties op een stressvolle of ingrijpende situatie:

• Bevriezen: een initiële, tijdelijke reactie om je af te sluiten van de gebeurtenis.
• Vluchten: de situatie fysiek verlaten.
• Vechten: de confrontatie aangaan.
• Fawnen: je (gewillig) neerleggen bij de situatie.

Bevriezen is vaak de eerste reactie, waarmee je jezelf tijdelijk afschermt van de situatie. Als vluchten of vechten geen optie is, blijft toegeven over. Jezelf neerleggen bij wat er gebeurt, kan gezien worden als een manier van zelfbescherming om te overleven.

Deze reactiepatronen kunnen zich doorzetten naar je volwassen leven, waar je merkt dat je jezelf wegcijfert in relaties of op je werkplek. Je probeert conflicten en discussies uit de weg te gaan, kiest voor het bewaren van de vrede, ook als dit ten koste gaat van je eigen behoeften en gevoelens.

Voorbeeld: Je vriendinnen stellen voor om om uit eten te gaan. Je hebt eigenlijk behoefte aan een rustige avond. Ondanks je eigen voorkeur, stem je in met het plan om de harmonie binnen de groep te bewaren. Later voel je je uitgeput en gefrustreerd omdat je niet naar je eigen behoeften hebt geluisterd.

Het profiel van de HSP'er en het verband met wegcijferen

Als HSP'er heb je een aantal kenmerkende eigenschappen die maken dat je vatbaarder bent voor jezelf wegcijferen:

• Je hebt een groot verantwoordelijkheidsgevoel: als je hierin doorschiet ben je geneigd te veel verantwoordelijkheid van de ander over te nemen. Je cijfert jezelf dan dus weg.
• Je voelt goed aan wat een ander nodig heeft: je voelt met je voelsprieten haarfijn aan wat een ander nodig heeft. Doordat je dit zo haarfijn aanvoelt, voel je dit soms al eerder dan de ander. Als je hier naar handelt, kun je jezelf opzij zetten om de ander in zijn of haar behoefte te voorzien.
• Je legt de lat hoog: veel HSP'ers herkennen zich in perfectionisme en de behoefte om controle te houden. Deze eigenschappen kunnen ervoor zorgen dat je er eerst voor kiest om de ander een plezier te doen.

Jezelf wegcijferen en het verband met Rejection Sensitivity

Een belangrijk aspect is dat je als hooggevoelig persoon (HSP'er) wellicht gevoeliger bent voor afwijzing, een fenomeen dat bekendstaat als 'Rejection Sensitivity'. 

Deze angst komt vaak door nare ervaringen met afwijzing toen je jong was. Door jezelf weg te cijferen niet op de eerste plaats te zetten, denk je dat je minder snel afgewezen wordt. Je vraagt of verwacht niets van anderen en hoopt dat de ander dan geen reden heeft om jou af te wijzen.

Op lange termijn doet Rejection Sensitivity meer kwaad dan goed. Je gaat het leven uit de weg uit angst voor deze afwijzing. Je vermijdt contact, gaat niet naar sociale evenementen of gaat bepaalde uitdagingen (zoals een nieuwe baan of hobby) uit de weg.

Gevolgen van jezelf wegcijferen

Jezelf wegcijferen heeft gevolgen, zoals:

Je ontwikkelt jezelf niet helemaal:

Door je eigen verlangens en wensen te onderdrukken, onderdruk je misschien ook bepaalde talenten. Je ontwikkelt jezelf dan niet op de manier waarop je dat zou kunnen.

Je verliest je identiteit:

Een HSP’er die zichzelf steeds wegcijfert, heeft vaak moeite met het vinden van zijn of haar identiteit. Als je jezelf te weinig aandacht geeft, verlies je het contact met jezelf. Je leeft alleen voor anderen en komt niet toe aan wat voor jou belangrijk is.

Je put jezelf emotioneel uit:

Het wegcijferen van jezelf zorgt ook voor emotionele uitputting. Omdat je je eigen behoeftes in de ijskast zet, haal je niet alles uit het leven.

Je bent oververmoeid

Altijd zorgen voor anderen en niet voor jezelf zorgt ervoor dat je oververmoeid raakt. Als de weegschaal doorschiet naar alleen maar geven komt er een moment dat je lichaam ‘stop’ zegt.

Mensen maken misbruik van je

Als mensen merken dat je altijd 'ja' zegt, kunnen ze je gaan gebruiken om altijd hun zin te krijgen. Het kan je ook vatbaar maken voor toxische of destructieve relaties.

Je voelt je eenzaam

Ondanks dat je veel voor anderen doet, krijg je niet altijd terug wat jij nodig hebt. Dat kan heel eenzaam voelen.

Hoe leer je om jezelf niet meer weg te cijferen en te staan voor je eigen behoeften?

Als je jezelf altijd maar wegcijfert, doe je jezelf op veel punten tekort. Om de kwaliteit van jouw leven te verbeteren, heb je te leren dat jouw wensen, verlangens en dromen er ook toe doen. Dat is gemakkelijker gezegd dan gedaan. Maar gelukkig kun je hieraan werken.

Wanneer je leert om jezelf niet meer weg te cijferen, heeft dat een positieve invloed op je leven. Je leeft meer voor jezelf en bent niet de hele tijd bezig om het anderen naar de zin te maken.

Door voor je eigen behoeften op te komen, pak je de controle over je leven terug. Je zult merken dat je gelukkiger bent met je leven en met wie je bent.

Dit kan in het begin erg ongemakkelijk zijn. Wanneer je nooit grenzen hebt aangegeven kan dit bijzonder oncomfortabel voelen in het begin. Veel HSP’er voelen zich namelijk ook snel schuldig. Op het moment dat je een grens aangeeft bijvoorbeeld. Je wordt dan zo gekweld door dit schuldgevoel dat het makkelijker lijkt om toe te geven. Als je jezelf wilt trainen helpt het als je dit niet doet.

In feite heb je jezelf hierin te trainen. En dat kun je in kleine stapjes doen.

Begin een volgende keer eens met een nee, als iemand vraagt of je meegaat ergens naar toe terwijl je geen zin hebt.

Echt waar, het wordt makkelijker als je oefent en je ervaart hoe fijn het is om ruimte voor jezelf te hebben.

Belang van grenzen herkennen en aangeven

Jezelf niet wegcijferen gaat altijd samen met het stellen van grenzen. Door duidelijk te maken wat je wel en niet wilt, weten anderen waar je staat. Maar zeker voor HSP’ers die gewend zijn zichzelf weg te cijferen, is het lastig om ‘nee’ te zeggen.

Toch is het noodzakelijk om je grenzen te herkennen en aan te geven. Je eigen gevoelens en wensen zijn namelijk minstens zo belangrijk als die van anderen. En afhankelijk van de situatie op je werk of in je relatie misschien nog wel belangrijker!

Invulling geven aan jouw leven

Als HSP'er is de kans groot dat jij je herkent in het feit dat jij jezelf makkelijk wegcijfert. Je voelt goed aan wat een ander nodig heeft en bent soms gevoeliger voor afwijzing. Deze combinatie maakt dat je jouw eigen wensen en behoeften aan de kant zeg. Je mag leren te herkennen wat jij wilt en wat jij belangrijk vindt. Van daaruit kun je werken aan het aangeven van grenzen en het invullen van jouw eigen leven.

Leuk dat je dit blog leest ...

Je leest een blog uit de kennisbank van Bewust Gevoelig. Mijn naam is Jolanda de Jong. In mijn blogs deel ik mijn kennis en ervaring rondom thema's als zelfontwikkeling, persoonlijke groei en hooggevoeligheid. Ik vind dit ontzettend leuk om te te doen. Wil je meer weten dan heb ik nog een aantal leuke dingen voor je klaarstaan.

⮑ De Bewust Gevoelig Podcast voor hooggevoelige en hoogsensitieve vrouwen
⮑ Kennisbank met meer dan 50+ blogs