Wat zijn de kenmerken van hoogsensitiviteit?

Vraag je je wel eens af waarom het lijkt alsof jij de wereld intenser beleeft dan anderen? Voel je de emoties van mensen om je heen alsof ze van jou zijn? Merk je dat felle lichten, sterke geuren of drukke omgevingen impact hebben?

Als dit je bekend voorkomt, zou het kunnen dat je hoogsensitief bent. In deze blog duiken we in de wereld van hoogsensitiviteit. We gaan kijken naar de kenmerken zodat je beter begrijpt wat het betekent en hoe je het kunt herkennen bij jezelf of anderen.

In het kort: wat is hooggevoeligheid?

Hoogsensitiviteit is een aangeboren eigenschap. In de kern komt het erop neer dat je hersenen op een diepgaandere manier dingen verwerken.

Dat betekent letterlijk dat je meer ziet, ruikt, hoort en ervaart dan niet-HSP'ers. Doordat je brein anders werkt, verwerk je informatie op een andere manier. In jezelf verteer je al deze informatie, waarna je tot actie overgaat.

Het is goed dat je weet dat er prikkelmijdende en prikkelzoekende HSP'ers zijn. Zo'n 70% is prikkelmijdend, de andere 30% prikkelzoekend. Dit noemen we de HSS'ers.

In de kern kun je 4 typen HSP'ers onderscheiden:

1. Introverte rustzoeker
2. Extraverte rustzoeker
3. Introverte HSS
4. Extraverte HSS

Wat is kenmerkend voor een HSP'er?

In dit blog vind je een aantal typische HSP kenmerken. Je zult je waarschijnlijk niet in alles herkennen, maar in een groot deel wel. Dit hangt ook weer af van of jij je meer herkent in de prikkelmijdende of de prikkelzoekende HSP'er.

HSP Kenmerk 1: Gevoeliger zenuwstelsel

Heb je een gevoelig zenuwstelsel, dan reageer je sterker op allerlei prikkels. Denk hierbij aan licht, geluid, of de emoties van anderen. Het is alsof je zintuigen op scherp staan, vergelijk het met een microfoon die elk zacht gefluister oppikt in een stille kamer. Dit kan maken dat je snel overweldigd raakt.

Bij mensen die hoogsensitief zijn, zijn meer hersengebieden tegelijk actief. Normaal gesproken werkt je brein als een soort filter die de hoeveelheid informatie die binnenkomt reguleert. Maar als je hoogsensitief bent, werkt dit filter minder goed. Dit maakt dat je gevoeliger reageert op de informatie die binnenkomt.

HSP Kenmerk 2: Je verwerkt op een diepgaandere manier

Als hoogsensitief persoon (HSP'er) ervaar je dingen op een intense manier. Je oog voor detail is scherp en je pikt subtiele signalen snel op. Je zintuigen staan altijd op scherp, je voelt emoties van anderen heel sterk en je ziet en voelt details meer dan anderen. Dit betekent dat je informatie diepgaand verwerkt. Deze prachtige kwaliteit zorgt ervoor dat je nuances ziet die anderen misschien missen, waardoor je complexe situaties goed begrijpt en diep kunt nadenken over het leven.

Tegelijkertijd kan deze manier van diepgaande verwerking ook heel uitdagend zijn zijn. Omdat je alles zo intens binnenkrijgt en verwerkt, kunnen deze prikkels ervoor zorgen dat je snel overprikkeld raakt.

HSP Kenmerk 3: Schakeltijd en verwerkingstijd nodig

Omdat je diep en intens voelt, is schakeltijd heel belangrijk voor jou. Je hebt tijd nodig om alle indrukken en prikkels die je hebt opgedaan te verwerken. Heb je een middag in een drukke winkelstraat doorgebracht of ben je met een groep mensen geweest? Dan is het essentieel om jezelf even terug te trekken en de ruimte te geven om al die prikkels te verwerken.

Verwerkingstijd helpt je om alle prikkels te filteren, je emoties in balans te brengen en mentaal tot rust te komen. Vergelijk het met een computer die na het installeren van updates opnieuw moet opstarten; je lichaam en je hoofd hebben tijd nodig om te resetten. Dit beschermt je tegen overprikkeling en overbelasting, waardoor je energiesysteem zich kan herstellen en je weer helemaal aanwezig kunt zijn. Het is belangrijk dat je leert je grenzen aan te geven ten opzichte van je omgeving.

Hoe je deze verwerkingstijd invult, kan voor elke HSP'er anders zijn. De een vindt het heerlijk om een wandeling in de natuur te maken, terwijl de ander zich misschien liever terugtrekt met een muziekinstrument. Het is belangrijk dat je ontdekt wat jou helpt om weer op te laden.

HSP Kenmerk 4: Hyperalert voor wat een ander nodig heeft

Als je hooggevoelig bent, ben je vaak extra alert op signalen uit je omgeving. Je zintuigen staan als het ware scherper afgesteld, waardoor je intens reageert op prikkels om je heen. Je merkt kleine details op die anderen vaak over het hoofd zien. Denk aan subtiele veranderingen in iemands stem, kleine gebaren of een lichte verandering in de gezichtsuitdrukking van iemand.

Deze hyperalerte manier van waarnemen zorgt ervoor dat je signalen oppikt die voor anderen verborgen blijven. Je voelt bijvoorbeeld snel aan als iemand zich niet prettig voelt of als er spanning heerst in een ruimte. Maar er schuilt ook een valkuil in: soms kun je deze signalen verkeerd interpreteren door ze te persoonlijk op te vatten. Je denkt misschien dat jij iets verkeerd hebt gedaan, terwijl dat in werkelijkheid niet zo is.

HSP Kenmerk 5: Gevoelig voor afwijzing

Een HSP'er kan erg gevoelig zijn voor afwijzing. Dit betekent dat je sterker reageert op situaties waarin je het gevoel hebt dat je wordt afgewezen of buitengesloten. Het gevoel van afwijzing kan hard bij je binnenkomen. Door je gevoeligheid neem je de emoties van anderen intenser waar, je bent gevoelig voor non-verbale signalen. Dit maakt dat je sneller het gevoel kunt hebben dat je afgewezen wordt.

Als hooggevoelig persoon ben je vaak erg empathisch en dus wil je graag een wereld waarin harmonie is tussen mensen. Je wilt graag geaccepteerd en gewaardeerd worden door anderen.

Het kan zijn dat je de neiging hebt om dingen persoonlijk op te vatten en kritiek of afwijzing als een directe aanval op jezelf te zien. Je internaliseert de woorden van anderen waardoor je jezelf naar beneden haalt.

HSP Kenmerk 6: Je laadt op in de natuur

Als je hooggevoelig bent, voel je je vaak diep verbonden met de natuur. Je houdt van de rust, schoonheid en harmonie die de natuur te bieden heeft. Wanneer je in het bos loopt, luister je naar het ruisen van de wind en het zachte gekwetter van vogels. Deze geluiden helpen je om te ontspannen en je hoofd leeg te maken.

De natuur is een plek waar je kunt ontsnappen aan de drukte en overprikkeling van het dagelijks leven. Het is belangrijk voor jou om hier tijd door te brengen, zodat je kunt ontprikkelen en je energie kunt herstellen. Je merkt dat je oplaadt in de natuur.

HSP Kenmerk 7: Je bent opmerkzamer dan anderen

Als je een hooggevoelig persoon (HSP) bent, ben je vaak opmerkzamer dan anderen. Je merkt kleine details op die anderen misschien over het hoofd zien. Dit kan gaan om subtiele veranderingen in iemands gezichtsuitdrukking, kleine veranderingen in de toon van een stem of zelfs de specifieke manier waarop iemand zijn handen beweegt tijdens het praten.

Als je met een vriend praat voel je snel aan of het echt goed met hem gaat of dat hij aan de buitenkant doet alsof het goed gaat.

Je merkt ook op wanneer de sfeer in een ruimte verandert. Als je een kamer binnenloopt, voel je hoe de vlag er bij hangt. Deze gevoeligheid voor non-verbale communicatie helpt je om dieper met anderen te verbinden, omdat je intuïtief begrijpt wat niet gezegd wordt. Dit kan echter ook uitdagend zijn, omdat je soms overweldigd kunt raken door alle informatie die je oppikt.

Deze eigenschap maakt je erg gevoelig voor incongruentie. Dus iemand zegt A, maar jij voelt B. Je voelt intuïtief dat er iets niet klopt, maar je kunt het niet hard maken.

HSP Kenmerk 8: Je hebt meer tijd nodig om een keuze te maken.

Als HSP heb je vaak meer tijd nodig om beslissingen te nemen of keuzes te maken. Dit komt doordat je alle opties meeneemt in je overwegingen. Je denkt na over hoe elke keuze iedereen om je heen kan beïnvloeden en wat de langetermijneffecten kunnen zijn.

HSP Kenmerk 9: Moeite met onrecht

Onrecht is erg ingewikkeld voor een HSP'er. Vaak heb je een sterk rechtvaardigheidsgevoel. Als je ziet dat iemand oneerlijk behandeld wordt, of het nu gaat om pesten op school, discriminatie op het werk, of iets onrechtvaardigs dat je op het nieuws ziet, het raakt je enorm.

Een prachtige eigenschap omdat het laat zien hoe empathisch je bent. Maar als je hierin doorslaat kan het je ook machteloos maken, omdat er zoveel onrecht in de wereld is. Het is dus de kunst om je weg hierin te vinden.

HSP Kenmerk 10: Omgaan met veranderingen is lastig

Als je hooggevoelig bent, kunnen veranderingen je zwaar vallen. Je zenuwstelsel verwerkt impulsen op een dieper niveau dan anderen, waardoor je meer tijd nodig hebt om te wennen aan nieuwe situaties.

Stel je voor dat je op je werk komt en er plotseling aangekondigd wordt dat er een nieuwe werkmethode wordt ingevoerd. Terwijl anderen misschien enthousiast zijn of zich snel aanpassen, voel jij juist onzekerheid en stress. Je hebt even verwerkingstijd nodig.

Dit geldt overigens niet alleen voor grote veranderingen maar ook voor kleine veranderingen. Dus stel dat je verwacht dat je vanavond thuis eet en je partner vraagt: 'zullen we uit eten gaan', dan kan het zijn dat je ook even schakeltijd nodig hebt.

Het helpt als je dit voor jezelf weet zodat je bij grote en kleine veranderingen even tijd in kunt bouwen om te wennen aan een idee. Dit kun je dan ook communiceren met anderen.

HSP Kenmerk 11: Een goed ontwikkelde intuïtie

Er is een sterke relatie tussen intuïtie en hooggevoeligheid. Als je hooggevoelig bent pik je sneller subtiele signalen op, maar je neemt ook waar op andere energetische lagen. Je bent op een diepere laag verbonden met de wereld.

Als je leert om je gedachten minder belangrijk te maken en te vertrouwen op je intuïtie of je innerlijk weten voelt je leven vaak veel kloppender. Alleen dit is iets wat je vaak hebt afgeleerd omdat we in een wereld leven die gericht is op ratio.

HSP Kenmerk 12: Behoefte aan zingeving

Als je hooggevoelig bent, voel je vaak een sterke behoefte aan zingeving in je leven. Je wilt dingen doen die echt belangrijk zijn, die een diepere betekenis hebben en bijdragen aan iets groters dan jezelf. Je bent niet echt geïnteresseerd in materiële zaken, maar je zoekt naar een diepere betekenis.

Het is belangrijk dat je invulling geeft aan deze behoefte aan zingeving. In je werk of je privéleven anders bestaat de kans dat je een stuk van jezelf wegstopt, wat wel voeding nodig heeft. Te lang in een baan zitten die niet bijdraagt aan zingeving kan er bijvoorbeeld voor zorgen dat je in een burn-out of bore-out terechtkomt.

De behoefte aan zingeving herken je ook aan het feit dat je als kind vaak al bezig was met levensvragen. Je hebt je vaak afgevraagd: 'waarom ben ik hier, wat is de zin van mijn leven, waarom is er oorlog'.

HSP Kenmerk 13: Rust in je leven

Als HSP'er heb je vaak baat bij rust en structuur. Dit geldt zeker voor de prikkelmijdende HSP'er. Je hebt baat bij een leven wat voorspelbaar is. Zo hoef je niets steeds te schakelen als er veranderingen zijn en heb je voldoende tijd om op te laden.

Je hebt voor jezelf uit te vinden hoe rust er voor jou uitziet. Dat kan zijn door te wandelen in je eentje, te lezen op de bank of een andere hobby in te vullen.

HSP Kenmerk 14: Gevoelig voor geluid, geur of licht

Als HSP'er ben je supergevoelig voor geluid, geur of licht. Niet elke HSP'er herkent zich in al deze kenmerken, vaak is er één kenmerk prominenter aanwezig.

Als je gevoelig bent voor licht, merk je misschien dat je snel last hebt van fel licht of dat je ogen moe worden bij veranderingen in lichtintensiteit. Bijvoorbeeld, als je van een donkere bioscoopzaal naar buiten stapt op een zonnige dag, kan dit pijnlijk zijn voor je ogen en je zelfs hoofdpijn bezorgen.

Als geuren jou vooral beïnvloeden, kun je overweldigd raken door sterke geuren zoals parfum, schoonmaakmiddelen of bepaalde soorten voedsel. Het ruiken van scherpe geuren kan zo intens zijn dat je misselijk wordt of hoofdpijn krijgt. Stel je voor dat je een winkel binnenloopt waar ze veel geurkaarsen hebben; dit kan snel te veel voor je zijn.

Als geluid jouw gevoeligheidspunt is, heb je mogelijk moeite met harde geluiden of drukke omgevingen. Het geluid van een bouwplaats of zelfs een druk restaurant kan overweldigend zijn. Je hoort  geluiden  sterker dan anderen en raakt snel overprikkeld. Een simpel ding als het geluid van een TV op een hoog volume in een andere kamer kan al te veel zijn.

HSP Kenmerk 15: Gevoeliger voor pijn

Als je hooggevoelig bent, ervaar je alles intenser, inclusief pijn. Omdat je zenuwstelsel zo fijngevoelig is, heb je vaak een lagere pijngrens en voel je pijn sterker dan anderen.

Dit betekent dat zelfs kleine pijntjes, zoals een schram of een blauwe plek, erg vervelend kunnen zijn. Je lichaam reageert snel op pijnprikkels, maar je gedachten spelen ook een belangrijke rol in hoe je die pijn ervaart.

HSP Kenmerk 16: Gevoelig voor voedingsstoffen

Als je hooggevoelig bent, ben je vaak extra bewust van wat er in je lichaam gebeurt. Dit geldt ook voor hoe je lichaam reageert op verschillende soorten voedsel. Er zijn hierin een aantal dingen die belangrijk zijn om mee te nemen:

• Als je niet of te weinig eet, kun je behoorlijk hangry worden. Daarmee bedoel ik dat je erg chagrijnig wordt en kortaf kunt reageren. Dit komt doordat je niet voldoende eet.
• Er zijn voedingsmiddelen waar je extra gevoelig voor kunt zijn. Denk aan: cafeïne, alcohol en suiker. Het zijn voedingsstoffen die verwerkingstijd nodig hebben en omdat je zo sensitief waarneemt, vraagt dit extra veel van jou.

Je hebt baat bij een evenwichtig eetpatroon met gezond eten wat goed verteerd en verwerkt kan worden.

HSP Kenmerk 17: Omgaan met druk is lastig

Als HSP'er kan het lastig zijn om goed om te gaan met druk van buitenaf. Als anderen iets van jou verwachten en je te veel op de vingers kijken word je onrustig en presteer je minder goed.

Je vindt het fijn om je te kunnen concentreren op één taak tegelijk, zodat je alles goed kunt verwerken en uitvoeren. Wanneer je wordt gevraagd om meerdere taken tegelijkertijd te doen, voel jij je heel makkelijk geïrriteerd en overweldigd.

HSP Kenmerk 18: Je bent snel(ler) overprikkeld

Als je hooggevoelig bent, ben je sneller overprikkeld. Dat komt doordat je gevoeliger bent voor verschillende prikkels. Als je systeem meer prikkels moet verwerken dan het aankan dan ben je overprikkeld. Dit uit zich vaak in bepaald gedrag: je bent geïrriteerd, humeurig of je voelt je totaal overweldigd. Je hebt het dan nodig om te ontprikkelen zodat je systeem zich weer balanceert.

Het is belangrijk om te leren herkennen wanneer je overprikkeld raakt zodat je voorzorgsmaatregelen kunt nemen. Dit kan betekenen dat je af en toe een pauze neemt van een drukke omgeving. Misschien kun je even naar buiten gaan voor wat frisse lucht, of jezelf een paar minuten terugtrekken in een rustigere ruimte.

HSP Kenmerk 19: Kritiek kan lastig zijn

Als je hoogsensitief bent, kan het zijn dat kritiek harder binnenkomt. Je zenuwstelsel is extra gevoelig, dus een klein punt van feedback kan voelen als iets heel groots.

Je hebt het gevoel alsof de grond onder je voeten wegzakt en je kunt ook de neiging hebben om dit heel erg op jezelf te betrekken. Vaak heeft het niet eens per se iets met jou te maken, maar zo voelt het wel.

HSP Kenmerk 20: Tijd alleen doorbrengen

Als je hooggevoelig bent, heb je vaak tijd nodig om op te laden. Hoe je oplaadt hangt af van het type HSP waar jij je in herkent. Een prikkelmijdende HSP'er heeft vaak de behoefte om alleen te zijn.

Deze tijd alleen heb je nodig om tot rust te komen en je systeem tot rust te laten komen. Het is ook de tijd waarin je dingen verwerkt en bepaalde dingen op een rij kunt zetten. Als jij deze behoefte in jezelf de ruimte geeft zul je zien dat je meer rust hebt, meer in balans bent en betere beslissingen neemt.

▶ Test: ben jij hooggevoelig

In dit blog heb je al heel veel typische HSP-kenmerken voorbij zien komen. Natuurlijk is niet alles te vatten in 1 blog, dus ik blijf het blog aanvullen.

Wil je in een praktische test zien of je hoog scoort op hooggevoeligheid? Elaine N. Aron is een van de grondleggers daar waar het gaat om hooggevoeligheid. Zij ontwikkelde een test waarmee je kunt achterhalen of je hooggevoelig bent. De test bestaat uit een aantal vragen en geeft je inzicht in jezelf.

Start de HSP-test

Leuk dat je dit blog leest ...

Je leest een blog uit de kennisbank van Bewust Gevoelig. Mijn naam is Jolanda de Jong. In mijn blogs deel ik mijn kennis en ervaring rondom thema's als zelfontwikkeling, persoonlijke groei en hooggevoeligheid. Ik vind dit ontzettend leuk om te te doen. Wil je meer weten dan heb ik nog een aantal leuke dingen voor je klaarstaan.

⮑ De Bewust Gevoelig Podcast voor hooggevoelige en hoogsensitieve vrouwen
⮑ Kennisbank met meer dan 50+ blogs