Hyperalert zijn als HSP'er: wat als je alert bent op alles in je omgeving?

Lijkt het alsof je hoofd nooit echt rustig is? Je bent constant aan het analyseren, je bent je ontzettend bewust van je omgeving en lijkt nooit echt rust te hebben. Dat zijn tekenen dat je hyperalert bent. Veel HSP'ers worstelen met dit probleem, en dat is niet voor niets. Lees hier wat hyperalert zijn inhoudt en hoe je het aanpakt.

Wat doe je als je hyperalert bent?

Wanneer je hyperalert bent, staan je voelsprieten altijd aan. Je bent altijd bezig met het observeren van je omgeving. Dat uit zich op verschillende manieren. Dit zijn bekende symptomen van hyperalertheid:

• Je bent altijd bang voor gevaar
• Je voelt andermans emoties haarfijn aan
• Je hartslag gaat snel omhoog
• Je slaapt slecht of onrustig
• Je hebt constant last van een onrustig of onbestemd gevoel
• Je pikt kleine details heel snel op
• Je maakt je veel zorgen over dingen in de buitenwereld
• Je vindt het lastig om je te ontspannen
• Je neemt emoties van anderen snel over

Verband tussen overleving en hyperalert zijn

Hyperalertheid is een staat van zijn waarin je lichaam heel alert is en in de overlevingsstand staat. Vroeger toen er nog wilde dieren rondliepen, hielp dit ons om snel te reageren. Je zintuigen staan op scherp op scherp zodat je direct kunt reageren als je in gevaar bent.

In gevaarlijke situaties, zoals bij brand, is deze reactie heel nuttig. Je hebt vast wel eens gehoord van "vechten of vluchten" - dat is precies waar het over gaat. Je lichaam bereidt zich voor op actie. Als vechten geen optie is, dan helpt je lichaam je om snel weg te komen.

Naast vechten en vluchten kennen we ook de reactie van bevriezen, je schrikt dan zo dat je letterlijk bevriest en niet meer in beweging komt. Het vierde mechanisme, wat steeds meer bekendheid krijgt, is ‘fawnen’, dan doe je extra je best om aardig gevonden te worden. Dit kan gebeuren als je bang bent en geen ruzie wilt. Fawnen is een mechanisme wat veel HSP'ers herkennen en wat een direct verband heeft met hyperalertheid. Door je omgeving te scannen weet je welk gedrag je moet vertonen om spanning te vertonen.

Als we het beeldend maken zou je kunnen zeggen dat je met een fawnresponse de tijger probeert te pleasen om te voorkomen dat hij je aanvalt.

Hyperalert zijn in de huidige tijd

Feit is alleen dat er nu geen tijgers meer in het wild rondlopen. Als jij je dagelijkse wandelrondje loopt, hoef je niet bang te zijn dat je aangevallen wordt. Alleen dat wil niet zeggen dat je lijf niet meer in de overlevingsmodus staat.

Ook nu kunnen zich situaties voordoen waarin jij je onveilig voelt. Bijvoorbeeld als je bang bent voor een ruzie met een vriendin, of als je heel zenuwachtig bent voor een presentatie. Dan kun je je heel onrustig voelen, terwijl er eigenlijk niets aan de hand is. Het is belangrijk om te leren herkennen wanneer dit gebeurt, zodat je rustig kunt blijven en jezelf kunt vertellen dat er geen echt gevaar is.

Verband met hooggevoeligheid

Als je hooggevoelig bent is je zenuwstelsel gevoeliger dan bij niet hoogsensitieve mensen. Dit maakt dat je vaak automatisch gericht bent op je omgeving omdat je op de onderlaag aanvoelt wat er speelt. Als HSP'er ben je je van nature al heel bewust van alles wat er om je heen gebeurt. Je neemt de wereld heel nauwkeurig waar. Daarbij sta je ook open voor andermans gevoelens. Subtiele veranderingen in de sfeer pik je moeiteloos op.

Dat is een mooie kwaliteit. Alleen kan dit soms ook lastig zijn. Merk je dat een collega wat chagrijnig is? Of voel je dat je partner vandaag niet goed in zijn vel zit? Dan reageer je hier direct op.

Het verband met hyperalertheid zit in het feit dat je als HSP’er geneigd bent om je omgeving continu te scannen voor je eigen veiligheid. Zeker als je worstelt met de angst om afgewezen te worden ga je vaak bepaald gedrag vertonen om de afwijzing te voorkomen. Het kan zijn dat je andere mensen pleased of jezelf wegcijfert in de hoop dat je conflict voorkomt of kritiek krijgt. Je bent dus continu alert op signalen die zouden kunnen wijzen op afwijzing, zodat jij je gedrag hierop aan kunt passen.

Hoe ontstaat hyperalert gedrag?

Gevoeligheid en detailgerichtheid zijn bekende kenmerken van HSP'ers. Maar hoe veranderen die kwaliteiten in hyperalertheid? Dat kan verschillende oorzaken hebben.

Vaak heeft gedrag een oorsprong in je jeugd. Als jij bent opgegroeid in een omgeving met conflict bijvoorbeeld dan heb je geleerd dat je antennes altijd aan moeten staan om je eigen veiligheid te garanderen. Zo kon je conflict vermijden en jezelf zo onzichtbaar mogelijk maken om ‘gedoe’ te voorkomen.

Ook trauma's kunnen een oorzaak zijn van hyperalert gedrag. Een trauma zorgt ervoor dat je extra alert wordt en altijd onbewust op zoek bent naar potentieel gevaar. Dat kan fysiek gevaar zijn, maar ook een conflict met een dierbare. Je onderbewuste wil er namelijk zeker van zijn dat je veilig bent en blijft.

De gevolgen van altijd alert zijn

Het kost ontzettend veel energie om hyperalert te zijn. Je hersenen en je systeem zijn er niet voor gemaakt om altijd op topniveau te presteren. Daarom kun je bij hyperalertheid last krijgen van verschillende klachten:

• Vermoeidheid
• Hoofdpijn
• Paniekgevoelens
• Slapeloosheid
• Depressie
• Stemmingswisselingen
• Angstgevoelens
• Overweldigende emoties
• Machteloos gevoel
• Frustratie
• Veel in je hoofd zitten

Hoe kom je van je hyperalerte gedrag af?

Bij hyperalertheid is het vooral belangrijk dat je jezelf gaat leren dat het veilig is. In het verleden heb je die veiligheid misschien niet gevoeld, maar inmiddels ben je wel veilig. Het is lastig om die angstpatronen zelf te doorbreken. Daarom kan coaching of therapie een goed hulpmiddel zijn.

Goed voor jezelf zorgen

Goed voor jezelf zorgen is ook een belangrijk aandachtspunt bij hyperalertheid. Wat heb jij nodig om je goed te voelen? Als dat rust is, moet je grenzen stellen en tijd voor jezelf maken. Geef jezelf de ruimte om de dagelijkse drukte regelmatig los te laten. Doe dat op een manier die bij jou past, van een fijne wandeling tot een uurtje met een boek op de bank zitten.

Oorzaken van hyperalertheid aanpakken

Het helpt bovendien om de oorzaken van je hyperalertheid aan te pakken. Heb je last van onverwerkte trauma's? Of worstel je met je familiedynamiek? Kijk dan of je daar, met hulp, mee aan de slag kunt. Zodra het verleden meer een plek heeft gekregen, ontstaat er ook meer rust in het heden.

Conclusie

Als je last hebt van hyperalertheid, ben je eigenlijk altijd op zoek naar potentieel gevaar. Je ervaart niet de rust en veiligheid die iedereen zou moeten kennen. Dat komt doordat je een eeuwenoud overlevingssysteem in je hersenen activeert. Voor HSP'ers is de kans op hyperalertheid groter. Je neemt de wereld namelijk op een hele gevoelige en nauwkeurige manier waar. Door de oorzaak van de hyperalertheid te achterhalen en meer rust voor jezelf te creëren, leer je om weer met meer rust door het leven te gaan.

Leuk dat je dit blog leest ...

Je leest een blog uit de kennisbank van Bewust Gevoelig. Mijn naam is Jolanda de Jong. In mijn blogs deel ik mijn kennis en ervaring rondom thema's als zelfontwikkeling, persoonlijke groei en hooggevoeligheid. Ik vind dit ontzettend leuk om te te doen. Wil je meer weten dan heb ik nog een aantal leuke dingen voor je klaarstaan.

⮑ De Bewust Gevoelig Podcast voor hooggevoelige en hoogsensitieve vrouwen
⮑ Kennisbank met meer dan 50+ blogs