Control freak: zo ontstaat dit gedrag en zo kom je er los van

Ken je dat gevoel dat je alles onder controle moet houden, of het nu gaat om het plannen van een vakantie, een werkproject, of kleine dagelijkse dingen? Je zorgt ervoor dat alles perfect verloopt, want dan voel je je rustiger, veiliger.

Als er onverwachte veranderingen plaatsvinden, vind je dat ingewikkeld. Je hebt schakeltijd nodig wordt er humeurig van. Maar eerlijk: dit is ook enorm vermoeiend, toch?

Als je dit herkent, dan is de kans groot dat de controlfreak in jou actief is. Dit is niet zomaar ontstaan. De controlfreak in jou ontstaat vaak in je kindertijd, toen je misschien niet de vrijheid had om jezelf te zijn, of je niet veilig voelde.

Door controle te pakken, creëerde je een schijnveiligheid, een manier om met chaos en onzekerheid om te gaan. Maar als volwassene merk je dat deze manier van leven niet langer voor je werkt. Het zorgt voor stress, spanning, en het gevoel dat je niet echt kunt genieten van het leven.

In dit blog gaan we dieper in op de rol van controle in jouw leven. Waarom voel je de behoefte om alles te beheersen, wat heeft dit te maken met je hooggevoeligheid en hoe kun je leren loslaten?

Wanneer ben je een controlfreak?

Als je een controlfreak bent, heb je een sterke behoefte om alles onder controle te houden, zowel in je persoonlijke als professionele leven. Het is een mechanisme dat ontstaat in je kindertijd.

Als jij jezelf niet mocht zijn, om wat voor reden dan ook, voelde je je onveilig. Door de controle te pakken, creëerde je een bepaalde veiligheid voor jezelf. Je hebt jezelf toen geleerd om je emoties en indrukken te beheersen door zelf de touwtjes in handen te nemen. Dat hielp je om met de chaos om te gaan en met alle gevoelens en emoties waarvan je niet wist wat je ermee moest.

Misschien herken je nu dat je graag de leiding neemt in situaties, zoals bij het organiseren van een vakantie of het plannen van een feestje. Je voelt je verantwoordelijk voor de kleinste details en zorgt ervoor dat alles volgens jouw plan verloopt. Voor veel hooggevoelige mensen is controle-gedrag ook een manier om met overprikkeling om te gaan. Geluiden, emoties van anderen en drukke omgevingen kunnen heel overweldigend voelen, en door zoveel mogelijk controle te houden, voel je je rustiger en veiliger.

Hoe herken je het als je een controlfreak bent?

Je kunt jezelf herkennen als een controlfreak als je constant de behoefte voelt om alles te beheersen en te sturen, zowel in je eigen leven als dat van anderen. Misschien merk je dat je het moeilijk vindt om dingen uit handen te geven, omdat je bang bent dat het anders niet goed gaat.

Als iemand anders iets voor je moet regelen, zoals een project op het werk of het organiseren van een familie-uitje, voel je je onrustig omdat je het niet zelf in de hand hebt. Ook vind je omgaan met onverwachte veranderingen soms lastig. Daarnaast kan het zijn dat je moeite hebt om te ontspannen wanneer je geen controle hebt over een situatie. Stel dat je met vrienden een avond uit gaat en de plannen veranderen onverwachts. In plaats van flexibel mee te kunnen bewegen, voel jij veel irritatie omdat dingen niet gaan zoals jij ze in je hoofd had.

Controle willen houden als HSP’er

Veel hooggevoelige mensen hebben de controlfreak-persoonlijkheid ontwikkeld om met het leven om te kunnen gaan. Dit begint vaak al in de kindertijd, wanneer je niet vrij kon spreken of je niet veilig voelde. Je hebt toen een manier gevonden om al die grote gevoelens en indrukken van de buitenwereld te kunnen verwerken. Wat je doet, is rust en voorspelbaarheid creëren om te voorkomen dat je je overweldigd voelt door chaos of onverwachte situaties.

Het verband tussen veiligheid en controle

Je gevoel van onveiligheid is vaak nauw verbonden met je behoefte aan controle. Als je controle hebt, heb je het gevoel dat je de situatie in de hand hebt. Maar wanneer je die controle loslaat, komt er een gevoel van onzekerheid naar boven. Je kunt het gevoel hebben dat je veiligheid afhankelijk is van hoe goed je alles beheerst. Maar deze manier van denken en doen kan erg vermoeiend zijn.

Je bent constant bezig met wat er allemaal mis kan gaan, waardoor je alleen maar meer stress krijgt. Het probleem is dat controle houden niet écht zorgt voor veiligheid. Je bent veilig als je in je hartbewustzijn zit, dat is wanneer je in contact bent met je goddelijke zelf. De onveiligheid komt naar boven als je ego de overhand neemt.

Wanneer je alles onder controle probeert te houden, ontstaat er een vorm van schijnveiligheid. Door situaties te regelen, probeer je jezelf te beschermen tegen overprikkeling. Dit geeft je het idee dat je alles in de hand hebt en dat je je zo beter kunt beschermen tegen de prikkels.

Je bent nu volwassen en nog steeds een controlfreak

Vaak merk je, als je volwassen wordt, dat een controlfreak zijn niet alleen maar voordelen heeft. Je geniet amper van de dingen die je doet en bij de kleinste tegenslag of verandering slaat je humeur om.

Dan voel je vanbinnen: "Dit wil ik eigenlijk niet, het belemmert me." Op dat moment is het belangrijk om terug te keren naar je hart. Ook ontdek je gaandeweg dat het leven niet altijd te controleren is. Je maakt dingen mee die niet te controleren zijn.

De kunst is om op een liefdevolle manier met de controlfreak in jezelf om te gaan.

Je kunt wel zeggen: ‘laat het gewoon los’, maar zo simpel is het niet. Je gaat de controlfreak in jezelf vanzelf loslaten als je meer vertrouwen krijgt in jezelf, je hart en je gevoel.

Het gebeurt stapje voor stapje. Op een gegeven moment merk je: "Hé, de controlfreak in mij is aan het verdwijnen."

Waarom ben je een controlfreak?

Hierboven heb je al kunnen lezen dat jouw controlfreak-gedrag z’n oorsprong kan hebben in het feit dat je als kind jezelf niet hebt mogen of kunnen zijn. Maar er zijn meer redenen te noemen:

Onzekerheid

Onzekerheid kan een oorzaak zijn van controlegedrag. Je wilt controle houden over situaties om te voorkomen dat jouw onzekerheid getriggerd wordt.

Hekel aan fouten maken

Een andere oorzaak van controlegedrag is dat je bang bent om fouten te maken of dat er dingen mis gaan. Je bent een perfectionist en door controle te houden, voorkom je dat er onverwachtse dingen gebeuren en dat je fouten maakt.

Wat is de rol van het ego bij controle?

Je ego probeert je te beschermen tegen onzekerheid en onveiligheid. Het wil voorkomen dat je in ongemakkelijke of pijnlijke situaties belandt. Stel je voor dat je een presentatie moet geven op je werk. Je ego kan je dan aanmoedigen om alles tot in detail voor te bereiden, zodat er niets mis kan gaan. Dit is hoe je ego een schijnveiligheid creëert: door te doen alsof alles onder controle is, lijkt het alsof je minder pijn voelt.

Maar soms neemt je ego de overhand. Het houdt je dan gevangen in een behoefte aan controle, omdat het bang is dat je anders fouten maakt of afgewezen wordt. Dit gebeurt bijvoorbeeld wanneer je bang bent om los te laten in een relatie of op het werk.

Wanneer je ego te veel controle krijgt, verlies je het contact met je hart. Dit kan je groei en ontspanning in de weg staan. Door meer te vertrouwen op je hart, leer je dat je niet altijd alles onder controle hoeft te hebben om je veilig te voelen.

Tips om controle los te laten

Het goede nieuws is: je hoeft niet alles in één keer los te laten. Het gaat vanzelf, stapje voor stapje, als je meer vertrouwen krijgt in jezelf en het universum. Het loslaten gebeurt pas als je vertrouwt. Dan laat de controlfreak jou vanzelf los.

Een beetje controlfreak zijn is niet erg, maar als het je tegenhoudt: leg dan je hand op je hart, voel wat je echt wilt, en begin vanuit daar.

Je hartsbewustzijn vergroten

Hartsbewustzijn kan je helpen om op een andere manier naar controle en loslaten te kijken. In plaats van steeds in je hoofd bezig te zijn met plannen en alles onder controle te houden, leer je om vanuit je hart te leven.

Dit betekent dat je meer in contact komt met je gevoel en gaat vertrouwen op jezelf en het proces. Wanneer je in verbinding bent, voel je niet meer de constante behoefte om alles te sturen. Dit betekent niet dat je geen verantwoordelijkheid neemt, maar dat je situaties kunt laten zijn zoals ze zijn, zonder angst om de controle kwijt te raken. Onderstaande tips kunnen je ook helpen:

Reflecteer op je gedrag

Er is geen quick fix voor het afleren van controlegedrag. Vaak is het gedrag wat jij je hele leven al hebt. Maar het is wel mogelijk om van je controlfreak status af te komen. Wat helpt is om eerlijk te reflecteren op je eigen gedrag. Leer om vanaf een afstandje naar jezelf te kijken. Wanneer komt de control freak in je naar boven?

Accepteer ongemak

Het leven laat zich niet altijd beïnvloeden, hoe hard je ook je best doet. Gaat iets niet zoals je wilt? Dan ben je direct geneigd om dit vervelende gevoel op te lossen. In veel gevallen gaat dit geheel onbewust.

Toch is het belangrijk om dit vervelende gevoel er te laten zijn. Sta even stil bij wat je voelt en wat het met je doet. Zo leer je om minder te vechten tegen dat wat je niet wilt.

Conclusie

Heb jij het gevoel dat je een control freak bent en wil je graag af van je dwang om alles te controleren? Dan is het allereerst belangrijk om te beseffen dat controlegedrag vaak voortkomt uit angst.

Waar zit die angst bij jou? Ben je bang dat anderen je niet goed genoeg vinden? Of ben je onzeker over bepaalde gebieden in je leven? Door allereerst in te zien waar je dit vandaan komt, ben je al een heel eind op weg. Nu je dit weet kun je je brein trainen in het aanpakken hiervan.

Leuk dat je dit blog leest ...

Je leest een blog uit de kennisbank van Bewust Gevoelig. Mijn naam is Jolanda de Jong. In mijn blogs deel ik mijn kennis en ervaring rondom thema's als zelfontwikkeling, persoonlijke groei en hooggevoeligheid. Ik vind dit ontzettend leuk om te te doen. Wil je meer weten dan heb ik nog een aantal leuke dingen voor je klaarstaan.

⮑ De Bewust Gevoelig Podcast voor hooggevoelige en hoogsensitieve vrouwen
⮑ Kennisbank met meer dan 50+ blogs