Mijn kind is anders – een hoogsensitief kind begrijpen en begeleiden
Als ouder denk je misschien wel eens: mijn kind is anders. Je ziet dat jouw zoon of dochter zich anders gedraagt, voelt of ontwikkelt dan leeftijdsgenootjes. Misschien raakt je kind sneller overstuur door drukte, of heeft het intense emoties waar je geen raad mee weet. Dit kan je als ouder onzeker maken.
Toch ben je zeker niet alleen – veel ouders worstelen met dit gevoel. Vaak blijkt een anders kind gewoon hoogsensitief te zijn. In deze blog leggen we uit wat hoogsensitiviteit (HSP) inhoudt, hoe je een hoogsensitief kind (HSK) herkent, en hoe je hier als ouder het beste mee om kunt gaan. Met de juiste inzichten en aanpak kun je je gevoelige kind helpen op te bloeien in een wereld vol prikkels.
Wat is hoogsensitiviteit (HSP)?
Hoogsensitiviteit – ook wel hooggevoeligheid genoemd – is een aangeboren eigenschap waarbij iemand gevoeliger is voor prikkels en stemmingen. Ongeveer 1 op de 5 mensen is hoogsensitief. Deze mensen (HSP’s: high sensitive persons) hebben een zenuwstelsel dat informatie intensiever verwerkt. Geluiden, geuren, felle lichten en ook emoties van zichzelf én anderen komen sterker binnen.
Een hoogsensitief kind merkt subtiele details op die andere kinderen misschien ontgaan. Ze voelen sfeer en spanningen haarfijn aan. Dit is geen stoornis of probleem, maar gewoon een temperament dat zowel uitdagingen als mooie kanten heeft. Hoogsensitieve kinderen zijn vaak empathisch, slim en creatief, juist omdat ze zoveel oppikken en diep nadenken. Maar al die prikkels verwerken kost ook extra energie.
🟢 Gratis test: ben jij een HSP'er
Ben jij benieuwd of je hooggevoelig bent? Ontdek met deze test in 2 minuten of jij je herkent in de kenmerken van een HSP’er
Kenmerken van een hoogsensitief kind herkennen
Vraag je je af of jouw kind hoogsensitief (HSK) is? Veel hoogsensitieve kinderen herken je aan de volgende eigenschappen:
Gevoelig voor prikkels:
Je kind raakt snel overprikkeld door harde geluiden, fel licht, drukte of nieuwe situaties. Na een verjaardagsfeestje of een dag vol activiteiten kan hij/zij uitgeput of huilerig zijn. Hoogsensitieve kinderen hebben vaak tijd nodig om alle indrukken van de dag te verwerken.
Diepe en intense emoties:
Hoogsensitieve kinderen voelen emoties erg sterk. Een klein voorval kan al een grote reactie uitlokken. Ze kunnen bijvoorbeeld diep bedroefd zijn om iets wat een ander kind snel vergeet, of juist extatisch blij bij iets kleins. Ook ervaren ze intense empathie: als iemand anders verdrietig is, voelt jouw kind dat bijna zelf.
Spiegelen van gevoelens in hun omgeving:
Merk je dat je kind onrustig of boos wordt zonder duidelijke aanleiding wanneer jij gestrest bent? Hooggevoelige kinderen pikken stemmingen en spanningen van hun ouders en omgeving op als een spons. Jouw stress of verdriet kan zich weerspiegelen in hun gedrag. Ze spiegelen als het ware de emoties in het gezin, vaak zonder dat ze het beseffen.
Sterk rechtvaardigheidsgevoel en wijsheid voor de leeftijd:
Gevoelige kinderen hebben vaak een groot rechtvaardigheidsgevoel. Ze kunnen zich druk maken om oneerlijkheid (“Het is niet eerlijk!”) of diepzinnige vragen stellen die je van een volwassene zou verwachten. Ze denken veel na over de wereld en kunnen opmerkelijk wijs of serieus overkomen voor hun leeftijd.
Behoefte aan rust en routine:
Veel hoogsensitieve kids gedijen bij een vaste routine en een rustige omgeving. Onverwachte veranderingen of chaotische situaties kunnen ze van streek maken. Ze spelen graag op een veilige, vertrouwde plek en zoeken soms de luwte op – bijvoorbeeld even alleen op hun kamer zitten na school om tot zichzelf te komen.
Natuurlijk is ieder kind uniek: niet elke HSK heeft alle bovenstaande kenmerken. Het gaat om het algemene plaatje. Herken je meerdere van deze eigenschappen sterk bij jouw kind, dan is de kans groot dat je een hoogsensitief kind hebt.
Gratis Gids: Eerste Hulp bij Gevoeligheid van je kind
Laat hooggevoeligheid voor jou en je kind werken in plaats van tegen je! Deze gids gaat verder dan oppervlakkige tips. Het nodigt je uit om met je hart te kijken - naar jezelf, naar je kind.
Waarom gedraagt mijn kind zich zo anders?
Voor veel ouders is het een opluchting om te ontdekken waarom hun kind anders reageert. Hoogsensitieve kinderen ervaren de wereld intenser. Stel je voor dat alles om je heen extra hard binnenkomt – dan reageer je daar logischerwijs ook anders op. Een hoogsensitief kind dat “plots” huilt of boos wordt, is niet lastig of dramatisch om jou te dwarsbomen. Meestal is het overweldigd: door een stortvloed aan prikkels, vermoeidheid of emoties die het nog niet kan plaatsen.
Doordat hun zenuwstelsel zo gevoelig is, raken HSK’s sneller vol – hun “emmertje” loopt over. Daarom voelt jouw kind zich anders dan andere kinderen: hij ervaart dingen gewoon intenser. Waar een ander kind moeiteloos mee lijkt te komen in de drukte, heeft jouw kind meer tijd en rust nodig. Dit betekent niet dat je kind zwak is. Integendeel, het kost juist enorm veel moed en kracht om elke dag al die indrukken te verwerken.
Het helpt om je te realiseren dat lastig gedrag vaak een uiting is van iets wat je kind nog niet in woorden kan zeggen. Wat probeert je kind je te vertellen met dat lastige gedrag? Misschien: “Ik ben moe”, “Het is me te veel hier”, of “Ik voel me niet veilig”. Door op die vraag in te zoomen, kun je beter begrijpen wat er achter het anders-zijn van je kind schuilt.
Waarom traditionele opvoedmethodes vaak niet werken
Veel gangbare opvoedadviezen sluiten niet goed aan bij een gevoelig kind. Misschien hoor je van anderen wel eens: “Je moet strenger zijn, laat je kind niet zo aanstellen.” Of vroeger was het motto “Niet huilen, gewoon doorgaan.” Bij hoogsensitieve kinderen werken dit soort traditionele methodes vaak averechts.
Harde straffen of boos worden maken een gevoelig kind meestal alleen maar angstiger of juist woedender. Een snauw of strenge straf komt keihard binnen bij hen. In plaats van dat ze braaf luisteren, raken ze overweldigd door de emotie en sluiten ze zich af, of het gedrag wordt erger door de stress. Ook uitspraken als “Stel je niet aan” of “Andere kinderen hebben er geen moeite mee, doe normaal” helpen niet – je kind kán zijn intense gevoelens niet zomaar uitzetten. Zo’n opmerking geeft het signaal dat er iets mis is met hem/haar, terwijl hoogsensitiviteit nu juist een aangeboren eigenschap is. Je kind voelt zich dan onbegrepen en eenzaam, wat het lastige gedrag juist kan versterken.
Een andere beleving voor je kind
Een ander punt is dat “one size fits all” in de opvoeding niet opgaat. Traditionele aanpak gaat er vaak van uit dat elk kind hetzelfde reageert op beloning of straf. Maar een hoogsensitief kind heeft een andere beleving. Het kan bijvoorbeeld flink van slag raken door veranderingen of onduidelijkheid, waar een gemiddeld kind zich makkelijker aanpast. Veel gevoelige kinderen zijn ook perfectionistisch en kritisch op zichzelf; ze hebben eerder bemoediging nodig dan een strenge aanpak.
Kortom, een aanpak die bij een minder sensitief kind misschien prima werkt, kan bij jouw hoogsensitieve kind totaal niet aanslaan. Sterker nog, het kan het zelfbeeld van je kind schaden. Gelukkig zijn er alternatieve opvoedmethodes die wel effectief zijn en je kind ondersteunen in plaats van breken. Hieronder bekijken we wat wél werkt bij gevoelige kinderen.
Gratis Gids: Eerste Hulp bij Gevoeligheid van je kind
Laat hooggevoeligheid voor jou en je kind werken in plaats van tegen je! Deze gids gaat verder dan oppervlakkige tips. Het nodigt je uit om met je hart te kijken - naar jezelf, naar je kind.
Wat werkt wel? Tips voor ouders van een hoogsensitief kind
Gelukkig kun je als ouder veel doen om je hoogsensitieve kind te helpen zich prettig te voelen. Enkele praktische tips om thuis toe te passen:
Zorg voor rust en regelmaat:
Een rustige, gestructureerde dagindeling geeft houvast. Probeer vaste tijden aan te houden voor opstaan, eten, spelen en naar bed gaan. Rustige rituelen (samen ontbijten zonder TV, ‘s avonds een verhaaltje lezen) bieden voorspelbaarheid. Hoogsensitieve kinderen voelen zich veiliger als ze weten waar ze aan toe zijn. Vermijd zo mogelijk gehaast en last-minute veranderingen.
Beperk overprikkelende prikkels:
Kijk kritisch naar hoeveel prikkels je kind op een dag te verwerken krijgt. Te veel schermtijd, luidruchtig speelgoed of achtereenvolgende afspraken kunnen te zwaar zijn. Beperk TV en tabletgebruik – bijvoorbeeld maximaal een uur per dag passende kinderprogramma’s. Plan niet elk uur vol met clubs of bezoekjes, maar las ook vrije tijd in waarin je kind rustig kan spelen of ontspannen. Een kind dat minder prikkels hoeft te verwerken, zit lekkerder in zijn vel en zal minder snel ontploffen.
Luister en erken zijn/haar gevoelens:
Misschien wel het belangrijkste: laat je kind merken dat zijn gevoelens er mogen zijn. Als je kind hevig emotioneel reageert, luister echt naar wat er scheelt. Benoem wat je ziet: “Ik zie dat je boos bent omdat het speelgoed niet meewerkt. Dat is ook frustrerend.”Door zijn emotie te erkennen voelt je kind zich begrepen. Het hartbewustzijn helpt hierbij als ouder. Soms zakt de heftige bui dan al. Probeer kalm te blijven, ook als je kind huilt of schreeuwt. Jouw rustige aanwezigheid geeft het signaal: het is oké, we komen hier samen doorheen.
Leer je kind omgaan met prikkels:
Help je kind vaardigheden te ontwikkelen om tot rust te komen als alles te veel wordt. Dit kun je speels doen. Leer bijvoorbeeld samen een paar keer diep ademhalen als je merkt dat je kind gespannen raakt. Of maak een gezellig “rustplekje” in huis – een tentje met kussens of een lekkere fauteuil – waar je kind zich mag terugtrekken wanneer het behoefte heeft aan stilte. Ook lichaamsbeweging kan helpen spanning kwijt te raken: even buiten rennen, op de trampoline springen of dansen op muziek. Zo leert je kind dat het zelf iets kan doen om zich beter te voelen. Ook kun je jouw kind energetisch beschermen.
Wees consequent en duidelijk (met mildheid):
Gevoelige kinderen hebben duidelijkheid nodig, maar wel op een vriendelijke manier. Stel samen eenvoudige huisregels op en leg uit waarom die regels er zijn (“We gaan op tijd slapen zodat je morgen uitgerust bent”). Voer afspraken consequent uit, zodat je kind weet wat het kan verwachten. Consequent zijn betekent niet keihard of streng zijn, maar voorspelbaar en eerlijk. Als er toch een grens overschreden wordt, probeer dan rustig uit te leggen wat er misging en wat je wél wilt zien. Liever een korte time-out om af te koelen dan schreeuwen of een zware straf.
Benadruk positieve eigenschappen:
Hoogsensitiviteit brengt mooie kwaliteiten met zich mee. Laat je kind merken wat je waardeert in hem/haar. Zeg bijvoorbeeld: “Wat lief dat je merkt dat oma verdrietig is en haar een knuffel gaf, dat is een prachtige eigenschap van jou.” Door de focus op het positieve te leggen, bouw je het zelfvertrouwen van je kind op. Een gevoelig kind hoort graag dat het goed is zoals het is. Dat geeft moed om met de moeilijke momenten om te gaan.
Deze tips kun je natuurlijk aanpassen aan de behoeften van jouw gezin. Jij kent je kind het beste. Het belangrijkste is om met liefde en begrip te kijken naar wat je kind eigenlijk nodig heeft achter het moeilijke gedrag. Vaak kom je dan vanzelf op ideeën die helpen.
Tot slot: omarm de eigenheid van je kind
Het opvoeden van een hoogsensitief kind is een ontdekkingsreis. Er zullen dagen zijn dat je het ook even niet meer weet. Geef jezelf en je kind de ruimte om te leren. Je staat er niet alleen voor – er zijn veel ouders met een “anders” kind die dezelfde uitdagingen doormaken. Probeer dus trots te zijn op je gevoelige zoon of dochter. Anders zijn is helemaal niet erg; het maakt je kind juist uniek en bijzonder.
Blijf vertrouwen hebben in je kind én in jezelf als ouder. Door te blijven luisteren, liefhebben en leren, help je je hoogsensitieve kind stap voor stap zijn plekje te vinden. Je bent een geweldig ouder omdat je dit proces bewust aangaat.
Leuk dat je dit blog leest ...
Je leest een blog uit de kennisbank van Bewust Gevoelig. Mijn naam is Jolanda de Jong. In mijn blogs deel ik mijn kennis en ervaring rondom thema's als zelfontwikkeling, persoonlijke groei en hooggevoeligheid. Ik vind dit ontzettend leuk om te te doen. Wil je meer weten dan heb ik nog een aantal leuke dingen voor je klaarstaan.
⮑ De Bewust Gevoelig Podcast voor hooggevoelige en hoogsensitieve vrouwen
⮑ Kennisbank met meer dan 50+ blogs
